SEDAT AGACIKOĞLU
KASTAMONU(İHA) – Kastamonu'nun Tosya İlçesi çiftçileri tarafından ilk defa ekilen Aspir’in hasadı başladı.
Sekiler Köyün’de nadasa bırakılan 150 dekar kuru tarım alanının buğday ve arpadan iki kat daha verimli olan bu ürünü yetiştirmek için çok uygun olan Aspir’in hasadı yapılıyor. Buğday ve pirinçten sonra alternatif tarım ürünü arayan çiftçiler nadasa bıraktıkları arazileri değerlendirmek ve daha gelir getirici bir ürün olan Aspir’e yöneldi.
Araştırmaları sonucunda Aspirin Tosya iklim şartlarına ve coğrafi özelliklerine uygun olduğu kanısına varan çiftçiler Aspir ekimine başladı. Çiftçiler Sekiler Köyü’nde nadasa bırakılan yaklaşık 150 dekar arazide deneme amaçlı Aspir ekimi yaptı.
Hasat mevsiminin gelmesiyle birlikte çiftçilerin bekledikleri an geldi. İlk defa ve deneme amaçlı yaptıkları Aspir’in hasadına başlandı. Hasadın yapılmasıyla birlikte yüzleri gülen çiftçiler “Kuru tarım alanlarında yetiştirilen Aspir bio-dizel üretimi ve yağlı tohum olarak kullanımı, hayvanların beslenmesinde kullanılması gibi değişik alternatif kullanım alanlarının bulunması nedeniyle gözde bir bitki. Aspir’in en önemli avantajlarından bir tanesi kuru tarım alanlarına ve nadasa bırakılan alanlara ekilebilmesi. Tosya’da nadas alanlarının değerlendirilmesi bakımından biz bölgede aspir tarımının ve buna benzer ürünlerin ekiminin son derece önemli olduğunu düşünüyoruz. Her birimizin fert olarak bu açığın giderilmesi için yapacağımız çalışma hem kendimiz için hem ilçemiz için hem de ülkemiz için son derece önemlidir” şeklinde duygularını dile getirdi.
Aspir ekimi yapan çiftçilere mazot ve gübre desteklemesi de yapılıyor. Aspir eken çiftçilerimizi kilogramda 45 lira pirim desteği alıyor.
Aspirin ekimi mibzerlerle, hasadı biçerdöverlerle yapılabiliyor. İlçemizde 150 dekar alanda aspir ekimi yapıldı. Aspirin en önemli özelliğinden bir tanesi de nadasa bırakılan arazilere ekilebilmesidir.
ASPİR NEDİR?
Papatyagiller familyasından olan Aspir 50 ile 100 santimetre boyunda olup, krem, beyaz, sarı, turuncu ve kırmızı renklerde çiçekler açan bir Bitki türüdür. Türkiye de yetiştiği yerler: Güney ve orta Anadolu’dur.
Aspir Eylül ve temmuz ayları arasında turuncu renkte çiçekler veren, 60 cm kadar yükseklikte, 1-2 senelik, tüysüz bir bitkidir. Yapraklar mızraksı, gövdeyi sarıcı, sapsız, kenarları dişli ve dişlerin uçları dikenlidir. Çiçeklerin hepsi tüp şeklinde ve erdişil (dişi ve erkek)tir. Meyveler 6-7 mm uzunluğunda koni şeklindedir.
Anayurdu Arabistan olan bir kültür bitkisi olan Aspir, Orta ve Güney Anadolu da yetiştirilmektedir. Yalancı Safran olarak da bilinen Aspirin Anadolu’da yetişen yabani türleri de vardır.
Aspir, yazlık karakterde ve ortalama 110-140 Gün arasında yetişebilen, kuraklığa dayanıklı, tek yıllık bir uzun gün yağ bitkisidir.
Aspir, genellikle 80–100 cm arasında boylanabilir, dikenli ve dikensiz formları olan, dikenli formların dikensizlere göre daha fazla yağ içerir. Beyaz, sarı, kırmızı krem ve turuncu gibi değişik renklerde çiçeklere sahip olan Aspir, yaklaşık 2.5–3.0 m derinlere gidebilen bir kazık kök sistemine sahiptir.
Aspir tohumları, kahverengi, beyaz ve üzerinde koyu çizgiler bulunan beyaz taneler şeklindedir. Aspir dallanan ve her dalın ucunda içerisinde tohumları bulunan küçük tablalar oluşturur. Renkli çiçekleri (petaller) kumaş ve gıda boyasında kullanılır. Tohumlarında % 30-45 arasında yağ bulunur ve yemeklik yağ olarak kullanılır. Yağı; boya, sabun, vernik, cila olarak kullanıldığı gibi, Linoleik Asit içerdiğinden yemeklik yağ kalitesi yüksektir.
Aspir yağı biyodizel olarak kullanılabilir, küspesi ise hayvan yemi olarak kullanılır ( küspesinde ortalama yüzde 25 Protein vardır).
Aspir, Türkiye'de Burdur, Eskişehir, Isparta gibi belli yörelerde üretilmekte ve bizzat üretici tarafından tüketilmektedir.
Kullanıldığı yerler: Aspir çiçekleri "yalancı safran " ismi altında bir boya Maddesi ve hakiki safranın saflığının giderilmesinde kullanılan bir materyal olarak pek eskiden beri tanınmaktadır. Tohumlarından elde edilen yağ ise çok acı ve lezzetli olup; dahilen müshil, haricen ise romatizmaya karşı kullanılır. Otsu kısımları ve meyve küspesi hayvan yemi olarak pek mühimdir.
Çiçeklerinden kartamin ve izokartamin isimli 2 kristalize glikozit elde edilmiştir. Meyvelerinde şeker, protein ve sabit yağ vardır. Aspir tohumlarından elde edilen yağın verimi % 16,5 kadardır. Yağ elde edildikten sonra kalan küspe hayvan yemi olarak kullanılır.
Yünlü aspir (Carthamus lanatus): Çiçekleri Altın sarısıdır. Yaprakları derin parçalı, yapışkan, üzerleri tüylü ve kokulu bir türdür. Trakya ve Bilecik çevrelerinde rastlanır.
Kullanıldığı yerler: Yünlü aspir, kurt düşürücü, terletici, adet söktürücü özelliklerinden dolayı tedavide de kullanılmaktadır.
(SDA-
