Haber: Sedat Ağacıkoğlu
Balkan Harbi sırasında İşkodra Savunma Kumandanlığı yapan Osmanlı paşası. Aslen Kastamonu vilayetinin Tosya ilçesinden olan Hasan Rıza, 1871’de doğdu. Bağdat ve Kastamonu valiliklerinde bulunan Namık Paşanın oğludur.
İlk mektebi ve askeri rüştiyeyi İstanbul’da, askeri idadiyi Bursa’da tamamladı. 1889-1892 seneleri arasında Harp Okulunda okudu. 1895’te Kurmay Yüzbaşı olarak Mekteb-i Erkan-ı Harbiye-i Şahaneden mezun oldu. Türk-Yunan Harbinde, isteği üzerine Alasonya Ordusu Erkan-ı Harbiye Riyasetine tayin edildi ve 7 Ekim 1897’de Kolağası (Kıdemli Yüzbaşı) oldu. 21 Ağustos 1898’de Binbaşı, 18 Nisan 1899’da Kaymakamlığa (Yarbaylığa) terfi ettirildi. 1899 yılı Mayıs ayında staj yapmak ve askeri bilgisini geliştirmek üzere Almanya’ya gönderildi. Almanya’da iken 11 Aralık 1901’de rütbesi Miralaylığa yükseltildi. 1903’te Mirlivalığa ve 10 Aralık 1906’da Ferikliğe (Korgeneralliğe) terfi etti.
İkinci Meşrutiyetin ilanından sonra Edirne’de İkinci Orduya mensup Yirminci Nizamiye Fırkası Komutanlığına getirildi. 26 Eylülde aynı ordunun Erkan-ı Harbiyesine nakledildi. Sultan İkinci Abdülhamid Hanı tahttan indirdikten sonra iktidara gelen İttihat ve Terakki’nin orduyu gençleştirme ve modernleştirme adı altında devletine, milletine ve dinine bağlı subayları ordudan tasfiye ettiği sırada rütbesi Kaymakamlığa (Yarbaylığa) indirildi. 4 Ekim 1909’da Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Üçüncü Şubesinde vazifelendirildi. 21 Mart 1910’da yeniden Miralaylığa yükselerek 6. Ordu Erkan-ı Harbiyesine tayin edildi.
Yalnız, İşkodra’da Hasan Rıza Bey, bir türlü düşmana teslim olmayıp, kendisine verilen vazifeyi canı pahasına yürüttü.
İşkodra Müdâfi Hasan Rızâ Paşa’yı vefatının yıl dönümünde saygı ve rahmetle anıyoruz.
“Eyvah! Mader-i vatanın yandı sinesi
Gayb eyleyüb kumandanı, faal askeri
Eyvah! Hasan Rıza Paşa hâmuş oldu, öyle mi?”
