1917 yılında onarım gördüğü bildirilen camii 1943 yılındaki depremde hasar görmüş, tamiratı ve restorasyonu esnasında revzenlerle kalem isi süsleme­leri, sekizgen kaide üzerine oturtulmuş ve camiinin kuzeybatı kesiminde bulunan çokgen minaresi de yeniden inşa edilmiştir.




                Tomografik konumu açısından çevreye hakim bir noktada bulunan ve Mimar Sinan döneminin merkezi planlı camileri arasında yer alan yapının toplam 2459,15 m2’lik alan üzerinde son cemaat yeri de dahil olmak üzere 732 m2’lik bölümüne inşa edilmiş olup, 1500 kişi almaktadır.




CAMİNİİN DİKKAT ÇEKEN BAŞLICA ÖZELLİKLERİ


                1: Duvarları, kesme tas ve tuğla ile örülmüş, üzeri dört yarım kubbe ve ortasında bir ana kubbe ile örtülmüştür.

2: Kubbelerde ağızları deliklerle belirlene­bilen yerleştirilmiş ufak küplerin vasıtası ile akustik ses düzeni tesis edilmiştir.

3: Simetrik planlanmadığı anlaşılan kuzey köselerindeki küçük kubbelerin benzerleri güney kısmında yoktur.

4: Beş kenarlı mihrap önü bölümü yarim kubbe boyunca dışarı taşırılmıştır.

5:  Mihrabın sağ ve sol tarafındaki pencere kenarlarına kaideler arasına yerleştirilmiş, çalışma siste­mi olarak çözülemeyen top­lam dört adet dönen mermer sütun bulunmaktadır. Bu sütunların görevleri, camiinin herhangi bir bölümünde vaki hasar veya göçmenle­rin tespitinde terazi vasfıyla sıkışmakta ve dönme özelliğini kaybetmektedirler.

6:  Örtü sistemi, ikisi sekizgen ve bağımsız, ikisi duvara bitişik dört adet fil ayağı olarak da tabir edilen ayakla taşınmaktadır.

7:  Beş gözlü son ce­maat yerinin kubbeleri, sivri kemerler ve altı mermer sü­tun üzerine oturtulmuştur.

8: Camiye kuzey ve bati cep­helerindeki iki kapıdan giri­lir. Mermer mih­rap, minber de kapı gibi mukarnas dolguludur. İri ve çok sayıdaki pencerelerle cami içi aydınlatılmıştır.

             9:  Önemli fakat fazla dikkat çekmeyen bir mimari özellik de güney doğu kısmında ve avlu dol­gusunu besleyen ve Beledi­ye Hamamına bakan bir duvarı mevcuttur. Bu duvarın özelliği, üzerindeki dolgu zeminine rağmen aksi isti­kamete eğimli, yani dışa eğimli adeta yerçekimine karsı koyarcasına inşa edilmiş ve inşa tarihinden bu yana da herhangi bir kayma veya yıkılma söz konusu olmamıştır.

10: 1584 yılında yapılan Yosya Yeni Caminin Ana Temeli yaklaşık 950 mt uzunluğunda olup çarşı şehir merkezinde bulunmaktadır.

Ve gelelim en önemli özelliğine Tosya Yeni cami belkide bu güne kadar gözlerden kaçan özelliği Caminin Pencere sayısı; Şöyle ki caminin Pencereleri Cami içinden sayıldığında  ve sayılan pencerelerin  her birinden dışarısı görülmek şartı ile toplamda 46 adet Pencere olması ve dışarıdan sayım yapıldığında ise toplamda 45 adet Pencere olması camii cemaatini hayrete düşürüyor.Defalarca sayılmasına rağmen arada ki 1 Pencere sayısı tespit edilemiyor.


 Yıllarca Tosya ilçesinin sembolü haline gelen Yeni Camii üzerinde taşıdığı özelliklerle ve inşaat ustalığı ile ve de gizli kalan sırları ile  ecdadımızın büyüklüğünü ve Tosya Yeni Camiinin ihtişamını sergiliyor.

 

Sedat Ağacıkoğlu (Tosya-Habertürk )

Editör: TE Bilisim